Święta Wielkanocne to wyjątkowy czas, w którym symboliczne obrzędy religijne, tradycja ludowa i świat przyrody splatają się w jedno. Chrześcijanie świętują zwycięstwo Jezusa nad śmiercią, przyroda budzi się do życia po zimie, zaś tradycje ludowe zarówno upamiętniają wydarzenia sprzed ponad 2000 lat, jak i podkreślają naturalne przemiany w przyrodzie – wiosna rozpoczyna nowy cykl życia, obsiewania, zbierania plonów i cieszenia się nimi.
Wielki Post dawniej obchodzono go bardzo surowo. Nie wolno było uczestniczyć w zabawach, muzykować czy tłusto jeść. Na Wielki Post nawet organy w Kościele milkły – w obecnych czasach tylko w Wielki Piątek, używane były tylko kołatki. W tym czasie ludzie więcej się modlili, nieśli pomoc ubogim i przygotowywali się do Świąt, zarówno duchowo jak i praktycznie – np. sprzątając obejście czy przygotowując ozdoby świąteczne.
Dopiero w Wielki Czwartek chłopcy ze wsi wyganiali Wielki Post, hałasując kołatkami (dzwony kościelne milczały aż do Niedzieli Wielkanocnej). Dzieci robiły dobry uczynek i przy okazji świetnie się bawiły. Do dziś księża praktykują w ten dzień obrzęd polewania stóp dwunastu mężczyznom, na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy Chrystusa z apostołami.
Z kolei Wielki Piątek to był dzień wyciszenia. W Kościele nie odprawiano mszy świętej (to jedyny taki dzień w roku).W tym dniu wierni koncentrują się na rozważaniu biblijnego opisu Męki Pańskiej i śmierci Chrystusa na Krzyżu, a następnie na adoracji przy grobie Jezusa, najczęściej pilnują go strażacy. Dawniej piątkowe modlitwy były bardziej widowiskowe. Pojawiały się procesje grzeszników odzianych w worki żałobne, którzy kładli się krzyżem na podłodze i przepraszali za swoje grzechy.
Wigilią Wielkanocy jest Wielka Sobota. Podczas nabożeństwa w tym dniu święci się ogień, wodę i ciernie. Sobota to również dzień święcenia pokarmów. Zgodnie z tradycją święconka powinna zostać przygotowana już w Wielki Piątek.
Z ważniejszych symboli świąt Wielkiej Nocy są jajka. Ten symbol rodzącego się życia odnosi się także do Jezusa, który pokonał śmierć. Dawniej wierzono, że pisanki mają magiczną moc, np. mogą uzdrawiać chorych. Nigdy ich nie lekceważono. Dziś o ich mocy przypominamy sobie właśnie podczas Wielkanocy – to przecież jajka są pierwszą potrawą spożywaną w Niedzielę Wielkanocną, kiedy to składamy sobie życzenia i dzielimy się jajkiem.
Wielkanocny Poniedziałek (lany poniedziałek, śmigus-dyngus) to czas radości, zabawy, psikusów, na które wszyscy czekają przez cały okres postu. W tym dniu polewamy się wodą. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzi od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Z czasem połączono te zwyczaje i dziś tylko polewamy się wodą. W Wielkanocny Poniedziałek święci się też pola. Gospodarze z wcześniej poświęconych pal robią krzyżyki i wbijają w ziemię, aby zapewnić sobie dostatek
Święta Wielkanocne obfitują w tradycje i zwyczaje ludowe, z których część jest wciąż żywo kultywowana, a część coraz bardziej zanika. Wciąż jednak święcimy pokarmy, malujemy pisanki, zanosimy palemki do Kościołów i oblewamy się wodą w Lany Poniedziałek. Niektóre z nich przetrwały do dziś. Dlatego dzieci ze Szkoły Podstawowej z Cieniawy wraz z panią wychowawczynią mgr Stanisławą Barłóg mogły 1 kwietnia uczestniczyć w warsztatach robienia ozdób wielkanocnych, które zostały zorganizowane przez panie z Koła Gospodyń Wiejskich. Mali uczestnicy wykonali kolorowe baranki, jajka i kurki, które zabrały ze sobą do domu. Ale co najważniejsze, mogły sobie przypomnieć, jakie zwyczaje i obyczaje panują w naszym regionie i co jest najważniejsze w tych Świętach. Mówiliśmy o Wielkim Poście, że Pan Jezus umarł za nas na krzyżu, że mimo tego, cieszymy się z radosnego wydarzenia, – jakim jest Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa! Ale dowiedzieli się też, że według tradycji stół świąteczny powinien być przykryty białym obrusem i udekorowany liśćmi bukszpanu oraz co powinno znaleźć się w koszyczku do święcenia.
Red.: Justyna Ziębiec
